Þann 22. ágúst var undirritaður samstarfssamningur á milli skóla- og frístundasviðs og samtakanna Móðurmáls um afnotarétt af húsnæði SFS í Fellaskóla og leikskólunum Ösp og Holti til að kenna tvítyngdum börnum á laugardögum á þessu skólaári.

Níu tungumálahópar munu hittast í nýju húsnæði, en um 250 börn læra móðurmál sín undir regnhlíf Móðurmáls. Áður hafa samtökin haft aðstöðu til móðurmálskennslu í Hagaskóla og leikskólanum Hagaborg en með undirritun þessa samstarfssamnings er brotið blað í samstarfi Reykjavíkurborgar og Móðurmáls með mótframlagi samtakanna sem felst í fræðslu til foreldra og skólasamfélagsins um mikilvægi móðurmáls, margfalda kosti virks tvítyngis, fræðilegar undirstöður, tengdar rannsóknir o.fl.

Það hefur verið megintilgangur Samtakanna Móðurmáls frá stofnun árið 1993 að viðhalda og kenna tvítyngdum börnum móðurmál þeirra. Mikilvægt er að í leik-, grunnskóla-og frístundastarfi sé móðurmál barna viðurkennt og leitað leiða til að vinna með og byggja á kunnáttu barna í móðurmáli.

Í lögum um grunnskóla nr. 91/2008 og Barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna (1989) sem nú hefur verið lögfestur á Íslandi er kveðið á um mikilvægi þess að viðurkenna kunnáttu barna í móðurmáli sínu og veita þeim tækifæri til að viðhalda því auk þess sem í aðalnámskrá Grunnskóla (2011) er lögð áhersla á að nemendur þrói með sér „virkt tvítyngi“ þ.e. haldi áfram að þróa og viðhalda móðurmáli um leið og þau ná tökum á íslensku. Lykilinn að því að börn þrói með sér virkt tvítyngi er falinn í því að veita börnum tækifæri og aðgang að markvissri og metnaðarfullri móðurmálskennslu um leið og leitað er leiða til að efla samstarf foreldra og kennara um þróun máls og læsis.

Undirritun samningsins er stórt skref í átt að formlegri viðurkenningu móðurmálskennslu og eru samstarfsaðilar afar stoltir og vongóðir um framtíð hennar.

Samtökin Móðurmál urðu til árið 1993 að frumkvæði foreldra, en voru stofnuð formlega árið 2001. Tilgangur samtakanna er að skapa vettvang fyrir móðurmálskennslu og umræðu um tvítyngi, styðja við móðurmálskennara, fræða samfélagið um móðurmálskennslu, og ekki síst að hvetja foreldra til að gefa börnum sínum tækifæri til að kynnast báðum (öllum) móðurmálum.

Í ár starfa eftirfarandi hópar innan Móðurmáls: enska, filippseyska, franska, ítalska, japanska, litháíska, portúgalska, rússneska, serbneska, spænska, sænska, tékkneska, twi og ewe (bæði í Ghana), en Móðurmál hefur einnig samvinnu við Pólska skólann.

Þegar Samtökin héldu upp á 10 ára afmæli fyrir tveimur árum, þökkuðu þau verndara sínum, Vigdísi Finnbogadóttur, fyrir stuðninginn öll þessi ár. Móðurmál eru foreldrarekin samtök en nýir móðurmálshópar spretta upp eftir þörfum. Samtökin hafa gott samstarf við Reykjavíkurborg, Borgarbókasafn Reykjavíkurborgar, Gerðuberg, Hagaskóla, Hagaborg og fleiri stofnanir. Móðurmálskennsla fer fram að mestu leyti á laugardögum í Hagaskóla og Hagaborg, en hóparnir starfa einnig í Neskirkju, Breiðholti, Landakotsskóla, Fellaskóla og í Gerðubergi.

Móðurmál tóku þátt í Hringþingi um menntamál innflytjenda í sl.september og skipulögðu málþing um móðurmál en að segja það. Í nóvember sl. fór fram Vertu með! í Gerðubergi þar sem móðurmálshópar voru með sýningar – dans, leikrit, söng o.fl. Í samstarfi við Borgarbókasafn Reykjavíkurborgar heldur Móðurmál uppákomur suma laugardags- og sunnudagsmorgna, sem eru barnamorgnar, og á öðrum viðburðum kynna tvítyngd börn sín lifandi tungumál. Sl. febrúar héldu samtökin upp á Alþjóðlega móðurmálsdaginn á bókasafni í Gerðubergi.

Í samstarfi við Reykjavíkurborg höfum við einnig gefið út kennara- og foreldrabæklinga um tvítyngi sem er búið að dreifa í alla grunnskóla í Reykjavík. Bæklingarnir eru til á þrettán tungumálum og innihalda stutta kynningu á félaginu og grein um tvítyngi, sem og einfaldar upplýsingar og ráð um hvernig á að viðhalda móðurmálum barnanna.

Að styðja við móðurmál:

• Styrking beggja / allra tungumála sem barnið býr yfir er mikilvæg fyrir sjálfsmynd barnsins og eðlilegan þroska þess. Móðurmál er mikilvægt, það er lykill að samskiptum barns við foreldra, fjölskyldu og vini á Íslandi sem og annars staðar. Barnið upplifir sig frekar sem hluta af fjölskyldu sinni og menningu hennar sem og íslensku samfélagi ef það nær góðum tökum á móðurmáli sínu.
• Börn sem eru fær bæði í móðurmáli sínu og í íslensku eiga í flestum tilfellum auðveldara með að læra fleiri tungumál til viðbótar. Aukin tungumálafærni víkkar sjóndeildarhring barna, og möguleikar þeirra í námi og lífinu öllu verða fjölbreyttari.

Að styðja við móðurmál:

• Skólinn gegnir því mikilvæga hlutverki að kenna börnum íslensku. Á sama tíma gengst hann undir þá áskorun að styðja við öll móðurmál barnanna á margvíslegan hátt, t.d. með því að vekja athygli á tungumálum nemendanna í skólanum og að veita hinum tungumálunum virkan stuðning. Til þess geta kennarar notað ýmsar leiðir, einfaldar sem og flóknar og tímafrekar.

Hugmyndir:

• Útbúa plaköt með skrifum nemenda á hinum ýmsu tungumálum.
• Flétta upplýsingum um lönd nemendana inn í kennsluna, t.d. í samfélagsfræðslu og landafræði.
• Spila lög á fjölmörgum tungumálum.
• Hvetja nemendur til að skrifa á móðurmálinu.
• Hvetja alla nemendur til að leika sér að google.translate til að skoða hve mikið texti getur breyst í þýðingu.
• Læra nokkur orð á móðurmáli nemenda.
• Nota samvinnunámsleiðir svo að nemendur geti lært hver af öðrum og þá jafnvel um menningu og tungumál hvers annars.
• Skoða ásamt nemendum hvað er líkt með tungumálunum sem eru töluð af nemendum bekkjarins eða skólans.
• Finna orð sem eru lík eða eins, s.s. nöfn, heiti yfir tölustafi, siði, liti, ávexti, grænmeti, dagatöl, hátíðisdaga, vikudaga, mánuði, stafróf, málhljóð, hljóðgervinga og allt sem kennurum og nemendum dettur í hug.
• Athuga hvort við getum fundið fræga einstaklinga sem tala eða töluðu tungumál sem nemendur skólans eiga að móðurmáli.
• Leyfa nemendum sem eiga sameiginlegt móðurmál að aðstoða hvern annan á því máli í afmörkuðum verkefnum þegar við á.
• Spyrja nemendur hvort þeir þekki heiti yfir hin ýmsu hugtök sem þeir læra á íslensku og einnig á móðurmáli sínu.
• Leyfa nemendum að lesa sambærilegan texta á móðumáli – t.d. á Wikipedia, finnist hann þar.
• Leyfa nemendum að gera verkefni á móðurmáli sem eru sambærileg við þau sem aðrir nemendur vinna á íslensku.
• Verkefnin geta verið skrifleg, munnleg, tengd tónlist, leiklist, sjónræn eða blanda af þessu öllu.
• Gefa nemendum tækifæri til að ræða saman á móðurmáli um það sem þeir hafa lært.
• Láta nemendur velta fyrir sér hvað tungumál sé, hvernig maður lærir tungumál, hvernig maður kennir tungumál, hve mörg tungumál þeir þekkja, og hvort þeir þekkja tungumál sem spiluð eru fyrir þá.

Að axla ábyrgð;

• Það eru aðallega foreldrar sem bera ábyrgð á móðurmálsnámi barna sinna. Það er þó mjög stórt verkefni fyrir einn einstakling í nýju landi að kenna barninu heilt tungumál. Það tekst misjafnlega vel og margir þættir hafa áhrif á árangur.
• Að vera foreldri tvítyngdra barna felur í sér afar mikla ábyrgð. Foreldrar eru oftast einu fulltrúarhins framandi menningarsvæðis og þurfa að hugsa vel um það hvernig þeir kenna börnum sínum bæði tungumálið og ýmsar hliðar menningar sem ekki er til staðar.
• Móðurmálskennarar tvítyngdra barna, séu þeir fyrir hendi, bera einnig mikla ábyrgð. Móðurmálskennari skapar tækifæri til að umgangast jafnaldra með svipaðan bakgrunn og hann stjórnar samskiptum þeirra í móðurmálstímum. Hann kynnir fyrir börnum bæði tungumálið og menninguna og velur þau atriði sem honum finnst skipta mestu máli.
• Kennarar á öllum skólastigum, frá leikskóla upp í framhaldsskóla, bera sinn hlut af sameiginlegri ábyrgð á móðurmálsnámi barna. Þeir skapa ákveðið andrúmsloft í kennslustofum gagnvart „hinum“ tungumálunum. Að líta framhjá þeim gefur nemendum skýr skilaboð – „hin“ móðurmál eru ekki mikilvæg, þau eru hindrun, þau eru ekki til. Hins vegar geta kennarar nýtt sér einfaldar leiðir til þess að sýna tungumálum í stofunni og notendum þeirra virðingu, og það skiptir höfuðmáli, hvernig kennarinn hugsar og vinnur með móðurmál barnanna.
• Það er margt gott að gerast á sviði fjölmenningar og móðurmálskennslu á Íslandi um þessar mundir, menningarviðburðir, umræða í viðkomandi fagstéttum og stefnumótun skólakerfisins. Og þó – við þurfum enn meira. Við þurfum meiri stuðning við móðurmálskennara okkar og við þurfum að styðja við foreldra barnanna. Börn sem sækja móðurmálstíma þurfa að sjá að vinna þeirra sé metin og viðurkennd.

Ég vil hér með þakka öllum þeim einstaklingum og stofnunum sem leggja okkur lið í þessu áhugaverða málefni. Fyrir hönd barnanna, kærar þakkir ❤️

Heimildir:

Cinzia Fjóla Fiorini, kynning Meðvitund um tvítyngi.
Gerður Gestsdóttir, kynning Móðurmál – föðurmál – mín mál.
Hulda Karen Daníelsdóttir og Fríða B. Jónsdóttir. Fyrir kennara um mikilvægi móðurmáls, og Hvernig geta foreldrar stutt við móðurmál nemenda?
tungumaltorg.is

• Parents – Article 5 (Parental guidance): Governments should respect the rights and responsibilities of families to direct and guide their children so that, as they grow, they learn to use their rights properly. Helping children to understand their rights does not mean pushing them to make choices with consequences that they are too young to handle. Article 5 encourages parents to deal with rights issues “in a manner consistent with the evolving capacities of the child”.
• Education –Article 29 (Goals of education): Children’s education should develop each child’s personality, talents and abilities to the fullest. It should encourage children to respect others, human rights and their own and other cultures. It should also help them learn to live peacefully, protect the environment and respect other people. Children have a particular responsibility to respect the rights their parents, and education should aim to develop respect for the values and culture of their parents.
• Móðurmál teaching – Article 30 – (Children of minorities/indigenous groups): Minority or indigenous children have the right to learn about and practice their own culture, language and religion. The right to practice one’s own culture, language and religion applies to everyone; the Convention here highlights this right in instances where the practices are not shared by the majority of people in the country.
• The Government‘s role – Article 28: Therefore, governments must ensure that school administrators review their discipline policies and eliminate any discipline practices involving physical or mental violence, abuse or neglect. The Convention places a high value on education. Young people should be encouraged to reach the highest level of education of which they are capable.

Móðurmálskennsla nemenda af erlendum uppruna; sjónarhorn foreldra (Renata Emilsson Pesková)

📚 Sjá hér

Í gær var Phil-Ice að viðurkenna filippseyskra einstaklinga og hópa sem höfðu gert eitthvað jákvætt í samfélaginu, og við erum 1 af þeim sem fékk viðurkenningu!

Takk kærlega fyrir samstarfið kæru kennarar, stjórnendur, foreldrar og síðast en ekki síst nemendur! ❤️
Hér eru upplýsingar fyrir næsta önn:

FARSÆLT KOMANDI ÁR! 🎉

Kahapon, sa pampaskong pagdiriwang ng Phil-Ice sa Keflavík ay pinarangalan ang mga Pilipino at grupo ng mga Pilipinong may magandang impluwensya sa ating lipunan. At isa po tayo sa mga pinarangalan! Maraming maraming salamat po sa ating BAYAHINHAN, mga guro, tagapamahala, mga magulang at lalong-lalo na ang mga mag-aaral!
Andito po ang impormasyon tungkol sa susunod na semestre.
MANIGONG BAGONG TAON!!!